در ژاپن تقریبا 920 شرکت یا فرد وجود دارد که از آوریل 2016 در ترخیص از گمرک درگیر هستند. نظام کارگزاری گمرک ژاپن دارای ویژگی­های زیر می باشد: استفاده از کارگزار اختیاری است، کارگزاران نیاز به مجوز برای کار دارند، کارگزاران باید کارکنانی واجد شرایط به کار گیرند، کارگزاران می­توانند به برنامه فعالین مجاز اقتصادی (AEO) که در سال 2008 معرفی شد بپیوندند.

کارگزاران گمرکی متخصصانی در انجام رویه ­های واردات و صادرات هستند هرچند میزان استفاده از خدمات آنان در حال حاضر بالاست، این میزان همچنان رو به افزایش است. با اینکه سیستم ترخیص هر کشور متفاوت است ولی هیچ تردیدی نیست که استفاده از این متخصصان تأثیرات مثبتی در فرایند ترخیص کالا از گمرک، تضمین نرخ سازگاری بهتر و بهبود امنیت زنجیره تامین، خواهد داشت. این مقاله مروری بر نظام کارگزاران گمرکی در ژاپن ارائه می­کند.

کارگزاران گمرکی و متخصصان ثبت شده در گمرک
برای وارد شدن به حیطه امورکارگزاران گمرکی در گمرک ژاپن، یک شرکت یا یک فرد باید مجوز گرفته و در گمرک ثبت شده باشد یا افراد ثبت شده در گمرک را به عنوان متخصص گمرکی (موقعیتی که به متخصصانی داده می‌شود که آزمون­های خاصی را گذرانده باشند) به کار گیرد. در شرکت هایی که خدمات کارگزاری را ارائه می‌دهند، فقط این متخصصان می­توانند به بررسی و فعالیت برمدارک مربوط به ترخیص از گمرک، اقدام کنند.این مجوز می­تواند لغو شود، به عنوان مثال در مواردی که مشخص شود که کارگزار امتحان را با تقلب گذرانده یا قبلا محکوم به حبس شده یا بخاطر نقض قوانین گمرکی جریمه­ شده باشد.

در حال حاضر تقریبا 9000 متخصص گمرکی در سرتاسر کشور ثبت شده است. تمام این­ افراد امتحان تایید صلاحیت را که سالی یکبار برگزار می­شود، گذرانده­ اند. در سال 2015، در حالی که تقریبا 7500 نفر برای امتحان درخواست دادند فقط 760 نفر آن را با موفقیت گذراندند. چنین امتحان پر متقاضی، سطح بالایی از خدمات را برای تاجران و نرخ سازگاری بهتری را برای گمرک، تضمین می­کند.

ترخیص کالا پیچیده­ تر شده، خصوصا در طبقه بندی کالا، تعیین قوانین مبدا و محاسبه ارزش گمرکی کالاها و به خصوص با وجود افزایش تعداد قراردادهای مشارکت اقتصادی (EPAها) یا موافقتنامه های تجارت آزاد (FTAها) در سال­های اخیر. تعداد موارد مشکل­زا، با افزایش پیچیدگی و تنوع محیط تجاری، افزایش یافته و منجر به رشد انتظارات از کارگزاران گمرکی شده است.

استفاده اختیاری
اگر چه در نظامی که ژاپن برای کارگزار گمرکی تعریف کرده، استفاده از خدمات آنان برای صادرکنندگان و واردکنندگان اختیاری است و آنها می­توانند عملیات ترخیص کالا را خودشان و بدون داشتن هیچ پیش شرط یا گذراندن آزمونی انجام دهند با این وجود و با اینکه استفاده از خدمات کارگزاران گمرکی هزینه ای اضافی برای تاجران است، اما تقریبا 98% از تمام ترخیص­های گمرکی در ژاپن توسط کارگزاران گمرکی انجام می­شود.

هماهنگ­کنندگان زنجیره تامین
یک دلیل برای نرخ بالای استفاده از خدمات کارگزاران گمرکی وجود دارد. در ژاپن کارگزاران گمرکی کمی فعالیت­های خود را فقط محدود به ترخیص از گمرک کرده اند. بیشتر آنان خدمات لجستیکی نظیر انبارداری وحمل و نقل نیز ارائه می دهند.صادرکنندگان و واردکنندگان معمولا از کارگزاران خود به عنوان هماهنگ­کنندگان لجستیکی استفاده می­کنند. در واقع کالاها در مسیر خود با گذر از مراحل بسیاری از یک تولیدکننده به یک سفارش­ دهنده می­رسند. به عنوان مثال زمانی که محموله به ژاپن وارد می­شود ابتدا در یک حوزه کنترل شده گمرکی قرار می گیرد، یعنی محلی که برای واردات اظهار می شود و پس از آن ترخیص می گردد. سپس محموله از حوزه کنترل شده گمرک حمل و برای سفارش ­دهنده ارسال می­شود. این برای واردکنندگان دشوار است که برای هر مرحله اپراتورهای مختلفی بگمارند که فرایند را کنترل کند، لذا اغلب آنان به طور کلی یک اپراتور لجستیکی را برای کنترل کل فرایند می­گمارند.

AEO و کارگزاران گمرک
گمرک ژاپن در سال 2008 به منظور امنیت و تسهیل تجارت جهانی، برنامه AEO خود را معرفی کرد و کارگزاران گمرک را در لیست حرفه­ هایی قرار داد که می­توانند به طرح صدور گواهینامه وارد شوند. کارگزاران گمرکی با دخیل بودن در نقل و انتقال بین­ المللی کالا، یکی از نقشهای کلیدی در حفظ امنیت زنجیره تامین محسوب می شوند درست در رده تولیدکنندگان و شرکتهای حمل.

الزامات برای یک کارگزار گمرکی به عنوان یک فعال مجاز اقتصادی AEO، شبیه الزامات شرکتهای حمل است: به عنوان مثال، کارگزار AEO باید دارای حداقل سه سال تجربه بدون نقض قوانین گمرکی بوده، قابلیت استفاده از سیستم های الکترونیکی برای رویه ­های گمرکی را داشته، یک برنامه سازگار ایجاد کند و غیره.

تقریبا 130 کارگزار گمرکی (14%) به عنوان فعال مجاز اقتصاد AEO تایید شده­ اند. در مواردی که یک واردکننده، ترخیص کالای وارداتی خود را به یک کارگزار گمرکی با گواهینامه AEO محول می­کند، حتی اگر واردکننده خودش یک AEO نباشد هم­چنان خواهد توانست از مزایای خاصی، سود برد. چنین منافعی شامل: امکان ترخیص کالاها پیش از اظهار گمرکی و پرداخت حقوق و عوارض و مالیات است. واردکنندگان هم­چنین می­توانند مطمئن باشند که کارگزار، با حداقل الزامات امنیتی سازگاری دارد.

مروری بر قوانین ترخیص از گمرک
در مارس 2016، گمرک ژاپن قوانین و مقررات مرتبط با گمرک را بازبینی کرد. یکی از اصلاحات مرتبط با قانون کارگزاران گمرکی به خصوص رویه اعطای مجوز بود. در قوانین گذشته، یک کارگزار گمرکی، فقط می­توانست تجارت را در حوزه قلمرویی که ثبت شده بود، انجام دهد- دلیل آن مدیر کل اداره گمرکات منطقه ­ای بود که مجوز ترخیص از گمرک را صادر می­کرد.

پس از اصلاح قوانین کارگزاران گمرکی که در پاییز 2017 به اجرا در خواهد آمد، وزارت مالی ژاپن در سطح ملی، به کارگزاران گمرکی یک مجوز داده که به آنها اجازه کار در سرتاسر کشور را خواهد داد.

انجمن کارگزاران گمرکی ژاپن
انجمن کارگزاران گمرکی ژاپن (JCBA) که توسط کارگزاران گمرک مدیریت می­شود، نقش مهمی در توسعه و حفظ مهارت­های کارکنان کارگزاران گمرکی بعهده دارد. JCBA اطلاعاتی درباره رویه­ های گمرکی با اعضایش به اشتراک می­گذارد و کارگاهها و دوره ­های آموزشی برگزار می­کند. JCBA چندین کمیته نظیر کمیته متخصصان گمرکی یا کمیته حمل هوایی دارد.

این انجمن نقش مهمی درارتباط با اعضایش و هم­چنین ارتباط با انجمن های کارگزاران گمرکی منطقه­ ای برای اصلاحات یا بازبینی قوانین دارد. به علاوه JCBA می­تواند درفرایند مرور سیاست ها و قوانین با ثبت پیشنهادات و نظراتی از سوی اعضایش شرکت کند.