بارنامه دریائی سندی است که توسط شرکت کشتیرانی و یا نماینده آن درمقابل دریافت کالا جهت حمل صادر می گردد. در صورتی که بارنامه به صورت دریافت برای حمل RECEIVED FOR SHIPMENT صادر شده باشد حاکی از وصول کالا توسط شرکت کشتیرانی مربوطه بوده ولی نشانگر حمل قطعی کالا نمی باشد و در صورتی که کالا در کشتی مشخص جهت حمل به مقصد معینی بارگیری شود سندی که صادر می شود بارنامه ON BOARD نام دارد.

در بارنامه کلیه شرایط حمل و همچنین مشخصات بار از قبیل وزن و حجم و نوع کالا و تعداد بسته ها و نیز نام بندر مبدا بارگیری و بندر مقصد و نام کشتی به علاوه تاریخ حمل قید می گردد. در صورتی که کرایه حمل در مبدا پرداخت شده باشد عبارت FREIGHT PAID) FREIGHT REPAID) و در حالتی که کرایه حمل در مقصد پرداخت گردد عبارت FREIGHT COLLECT یا FREIGHT TO BE PAID AT DESTINATION در بارنامه ذکر می گردد. بارنامه قرارداد حمل کالا نیست ولی بیانگر آن است که قراردادی برای حمل کالا منعقد و یا موافقت جهت حمل محموله قبل از صدور بارنامه به عمل آمده است. بارنامه دریائی معمولا در چندین نسخه اصلی ORIGINAL صادر می گردد و از لحاظ در اعتبارات اسنادی درخواست می شود که کلیه نسخ اصلی که در اصطلاح به آن FULL SET می گویند با بانک معامله کننده اسناد ارائه گردد و چنانچه یکی از نسخ اصلی ارائه نشده باشد، بانک از معامله اسناد تحت اعتبار اسنادی مربوطه خودداری می نماید.

علت صدور بارنامه در چند نسخه اصلی، این است که در صورت مفقود شدن یکی از نسخه ها، صاحب کالا بتواند با ارائه نسخه دیگر کالای خود را از شرکت کشتیرانی دریافت کند و بانک معامله کننده اسناد، معمولا اسناد را در دو مجموعه جدا از هم پست می نماید تا در صورتی که یک مجموعه از اسناد دربین راه مفقود گردد مجموعه دوم به بانک گشایش کننده رسیده و آن بانک بتواند اسناد را بررسی و جهت دریافت کالا به خریدار ارائه دهد.

اگر کالای تحویل شده به کشتی از لحاظ ظاهری در بسته بندی خوب ارائه شده باشد و شکل ظاهری بسته نشانگر آسیب دیدگی آن نبوده و جمله ای دال بر هر گونه عیب و نقصی در بارنامه نباشد، این بارنامه را اصطلاحا بارنامه تمیز یا CLEAN می گویند.

بارنامه دریائی معمولا سند مالکیت کالا به شمار رفته و قابل معامله است و بنابراین کالا در مقصد توسط شرکت کشتیرانی تنها در صورت ارائه یک نسخه امضا شده اصلی ORIGINAL بارنامه تسلیم خریدار می گردد. در بارنامه دریائی مشخصات زیر درج می شود:

1- نام و آدرس فرستنده کالا SHIPPER
2- نام و آدرس گیرنده کالا CONSIGNEE
3- نام بندر مبدا بارگیری PORT OF LOADING
4- نام بندر مقصد تخلیه PORT OF DISCHARGE
5- نام کشتی حمل کننده کالا OCEAN VESSEL
6- شرح کالا DESCRIPTION OF GOODS
7- تعدادبسته ها و وزن و حجم آن کالای مورد حملNUMBER OF PACKAGES OR UNITS
8- این که کالا در انبار کشتی بارگیری شده است که این موضوع با ذکر کلمه ON BOARD نشان داده می شود.
9- ذکر این که کرایه حمل در مبدا پرداخت شده و یا این که در مقصد پرداخت می شود.
10- تاریخ بارنامه: در صورتی که اعتبار اسنادی بارنامه ارائه شده به بانک معامله کننده اسناد پس از مدت 21 روز از تاریخ حمل آن باشد، این نوع بارنامه را کهنه STALE مینمایند و بانک معامله کننده طبق ماده 43 مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی (بروشور 500 اطاق بازرگانی بین المللی) , از قبول آن خودداری می نماید , مگر آنکه صراحتا در اعتبار تاریخ معین ذکر شده باشد.
11- در بارنامه بهتر است کلمه SHIPPED استفاده شده باشد که حاکی از در راه بودن کالای موضوع بارنامه است و چنانچه عباراتی نظیر SINCE SHIPPED و یا RECEIVED FOR SHIPMENT قید شده باشد بانک‌ها در اعتبارات اسنادی بایستی از قبول چنین نوع بارنامه هایی خودداری نمایند. البته طبق مقررات متحد الشکل اعتبارت اسنادی بارنامه دریایی دریافت جهت حمل مورد قبول نیست مگر آنکه به صراحت بارنامه حمل در وسیله نقلیه در خواست شده باشد. لذا بانک‌ها باید با توجه به مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی از قبول بارنامه دریایی دریافت جهت حمل Rceveid for Shipment خودداری نمایند. لذا مشخص می شود که مقررات متحد الشکل بین بارنامه دریایی حمل بندر به بندر با حمل مرکب چند وجهه تفاوت قایل شده است و در حمل چند وجهه بارنامه تحویل برای حمل عملا پذیرفته شده در حالی که در بارنامه دریایی بندر به بندر بارنامه تحویل برای حمل پذیرفته نیست مگر آنکه به صراحت در متن اعتباراسنادی ذکر شده باشد.
12- در بارنامه قسمتی در نظر گرفته شده است تا نام فرد یا موسسه ای نوشته شود که هنگام رسیدن کالا به مقصد باید به او اطلاع داده شود و این نکته با عبارت NOTIFY PARTY مشخص می گردد.
13- در صورتی که کالا روی عرشه ON DECK حمل شده باشد , این موضوع روی بارنامه قید می گردد. در اعتبارات اسنادی , بانک معامله کننده اسناد طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی اطاق بازرگانی بین المللی مجاز به قبول چنین بارنامه ای نمی باشد مگر اینکه در متن اعتبار اسنادی مورد بحث صراحتا چنین بارنامه ای را قبول نموده باشد. اگر بارنامه دریایی حاکی از حمل کالا روی عرشه کشتی را یپوشاند. باید توجه داشت که پرخطرترین نوع حمل دریایی آن است که کالا روی عرشه کشتی حمل شود. بعضی از کالا ها مانند تیر آهن با توجه به ماهیت آن باید روی عرشه حمل شوند، به علاوه با توجه به حمل کالا به وسیله کانتینر معمولا کشتی‌های کانتینر را روی عرشه حمل می نمایند.

- تاریخ صدور بارنامه به دلایل زیر بایستی قید گردد:
الف: اگر مهلت حمل کالا در اعتبار اسنادی قید شده باشد تاریخ بارنامه نشان دهنده آن است که کالا به موقع حمل شده است یا خیر.
ب: اسناد اعتباری بایستی فورا پس از حمل به بانک کارگزار ارائه شود و حداکثر 21 روز پس از تاریخ صدور بارنامه , فروشنده می تواند اسناد حمل را ارائه دهد، در غیر این صورت بانک از قبول اسناد حمل طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی اطاق بازرگانی بین المللی خودداری می نماید چنین بارنامه ای را که پس از 21 روز از تاریخ صدور ارئه شده باشد، همان گونه که گفته شد در اصطلاح تجارت بین المللی بارنامه کهنه یا بیات STALE می گویند علت عدم قبول چنین بارنامه کهنه در اعتبارات اسنادی این است که اصولا اسناد حمل باید زودتر از حمل از کالا به دست خریدار برسد تا بتواند پس از طی تشریفات بانکی و گمرکی نسبت به ترخیص کالا در زمان معین از گمرک مقصد و در نتیجه فاسد شدن آن و یا خسارت دیدن آن شود. به علاوه هزینه انبارداری گمرک نیز به آن اضافه می گردد.

در موارد خاصی نیز که مدت مدیدی در گمرک می ماند، احتمال متروکه شدن آن وجود دارد که با الزام فروشنده به تحویل اسناد حمل ظرف مدت مشخص شده، امکان بروز چنین مشکلاتی تا حد امکان کاهش خواهد یافت.

همان گونه که گفته شد بارنامه دریایی سند مالکیت کالا محسوب می شود , این سند معمولا به صورت قابل معامله و قابل انتقال صادر می گردد. بنابراین و با توجه به این خصوصیت , گیرنده کالا در صورتی که نام او در بارنامه باشد به یکی از سه صورت زیر صادر می گردد:
1- ممکن است بارنامه به حواله کرد شخص معینی صادر شده باشد. در این صورت اصطلاح TO THE ORDER OF یا TO ORDER به کار برده می شود و در چنین حالتی شخصی که بارنامه به نام او (یا به حواله کرد او) صادر شده است می تواند با ظهر نویسی , آن را به شخص دیگری منتقل نماید.
2- ممکن است بارنامه به صورت حامل BEARER باشد که در این حال ارائه دهنده آن به شرکت حمل و نقل، مالک کالا شناخت می شود و در نتیجه چنین بارنامه ای نیاز به ظهر نویسی ندارد.
3- ممکن است بارنامه به حواله کرد شخص فروشنده کالا یا SHIPPER صادر گردد. در چنین حالتی فروشنده کالا باید بارنامه را به صورت سفید BLANK ارائه کند و یا عهده خریدار کالا ظهر نویسی نماید تا مالکیت کالا به خریدار منتقل گردد. چنانچه خریدار کالا که نام وی در ظهر نویسی توسط فروشنده ذکر شده است بخواهد کالای موضوع بارنامه را به دیگری منتقل نماید باید او نیز بارنامه ظهر نویسی مجدد نماید تا قابل انتقال به شخص ثالث باشد ولی چنانچه بارنامه به صورت سفید BLANK ظهر نویسی شده باشد برای انتقال آن نیاز به ظهر نویسی مجدد نمی باشد.

اگر سند حمل، قابل انتقال بود و به عنوان سند مالکیت محسوب شود، بارنامه نامیده شده و اگر این ویژگی را نداشته باشد، راه نامه می‌نامند. مانند اسناد حمل هواپیما و راه آهن و حمل با کامیون که CMR است. توضیح آن که امروزه، اصطلاح بارنامه برای حمل هوایی و راه آهن و کامیون نیز به کار برده می شود.