الف - مسافران خروجی
مسافران خروجی اعم از اینکه ایرانی باشند یا خارجی می توانند علاوه بر وسایل سفر و لوازم شخصی، کالاهای ایرانی به هر میزان و کالای غیر ایرانی تا سقف مقرر در آئین نامه مسافران ورودی را همراه ببرند مشروط بر آنکه هر دو گروه کالا جنبه تجاری پیدا نکند.

• اشیاء عتیقه و کتب خطی ممنوع است.
• اتباع خارجی که به طور رسمی در ایران به کار یا تحصیل اشتغال دارند در پایان کار یا تحصیل می توانند لوازم منزل خود را در حد متعارف بدون ارائه مجوز یا کارت بازرگانی از کشور خارج نمایند.

خشکبار

• خروج انواع خشکبار به همراه مسافر، به مقداری که جنبه تجاری نداشته باشد، بلامانع است. حداکثر مقدار مجاز پسته برای خروج به ازای هر گذرنامه 10 کیلوگرم و زعفران به ازای هر گذرنامه 100 گرم می باشد.
• محدودیت های فوق شامل جهانگردانی که دارای گذرنامه خارجی می باشند، نمی شود.
• خروج پسته، مغز پسته، خشکبار، زعفران برای مسافران به عتبات عالیات و سایر اماکن مقدسه ممنوع است.

فرش و گلیم

• خروج فرش دستباف به همراه مسافر تا سقف 20 متر مربع مجاز بوده و محدودیتی از نظر تعداد قطعات فرش همراه مسافر در سقف متراژ ذکر شده وجود نخواهد داشت.
• خروج فرش همراه مسافر علاوه بر مرزهای هوایی از مرزهای زمینی و دریایی نیز مجاز می باشد. خروج فرش‌های نفیس و سایر اشیایی که دارای ارزش‌های تاریخی و میراث فرهنگی هستند به همراه مسافر ممنوع است.
• خروج فرش همراه مسافر به مقصد کشورهای زیارتی عراق، سوریه و عربستان سعودی ممنوع می‎باشد.

ارز همراه مسافر:

• مسافرین ورودی به کشور پس از تکمیل فرم اظهارنامه ارزی برای ورود مبالغ بیش از 5000 دلار ارز می‌بایست نسبت به واریز ارزهای مازاد به حساب ارزی خود اقدام نمایند.
• به موجب مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خروج ارز به صورت اسکناس همراه مسافر به خارج از کشور تا سقف 5000 دلار و یا معادل آن به سایر ارزها مجاز و خروج ارز بیش از میزان 5000 دلار با ارائه اظهارنامه ارزی و یا اعلامیه بانکی مربوطه و یا هر سند بانکی که مبین پرداخت وجه به صورت اسکناس از محل حساب ارزی یا فروش ارز باشد ممهور به مهر شعبه بانکی امکان پذیر می باشد.
• میزان خروج و ورود ریال ایرانی همراه مسافر حداکثر پانصد هزار ریال (500.000 ریال) می باشد.
  
  

   طلا و نقره

• ورود زیور آلات طلای همراه مسافر از قبیل گردنبند، دستبند، گوشواره، انگشتری، النگو، ساعت و غیره در حد متعارف و برای مصارف شخصی به صورت واحد مجاز بوده و ورود مازاد بر آن منوط به کسب اجازه قبلی از بانک مرکزی می باشد. ( این بند از قانون در سال 1397 تا اطلا ع ثانوی مورد معافیت قرار گرفته است).
• خروج زیور آلات شخصی همراه مسافر، حداکثر تا میزان 150 گرم از انواع مصنوعات طلا مجاز خواهد بود
• خروج مصنوعات و ظروف نقره به عنوان هدیه و سوغات توسط مسافر حداکثر تا میزان 3 کیلوگرم مجاز می باشد مشروط بر اینکه اشیاء مذکور از زمره آثار فرهنگی و تاریخی محسوب نگردد.

   آثار هنری و اشیای عتیقه

• خروج اشیای عتیقه، آثار هنری اصیل، کتاب‌های خطی و چاپ سنگی، قطعات خوشنویسی شده، اوراق مینیاتور، انواع سکه‌های گرانبها و هر نوع اشیای تاریخی و میراث فرهنگی ممنوع است.
• سلاح و مهمات
• خروج اسلحه و مهمات و تجهیزات نظامی از کشور ممنوع است.

ب - مسافران ورودی
 مسافران ایرانی یا غیر ایرانی که از خارج کشور یا از مناطق آزاد تجاری، صنعتی به کشور وارد می‎شوند، علاوه بر اسباب سفر و اشیای شخصی مستعمل همراه خود که به شرط غیر تجاری بودن از پرداخت پایه حقوق ورودی معاف است، می‌توانند در سال یک بار کالا به ارزش حداکثر (80) دلار با معافیت از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی به شرط غیر تجاری بودن و مازاد بر ارزش مذکور را با پرداخت حقوق گمرکی و دو برابر سود بازرگانی وارد و ترخیص نمایند.

اسباب سفر و اشیاء شخصی مستعمل همراه مسافر در صورتی که جنبه تجاری نداشته باشد به طور کلی از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف می‌باشند.

مواد اولیه و قطعات و لوازم فنی برای واحدهای تولیدی توسط مسافرین قابل ترخیص نمی‎باشد.
اسباب سفر و اشیاء شخصی باید همراه مسافر بوده و یا در زمان توقف وی در خارج به مؤسسه حمل و نقل تحویل و به فاصله یک ماه قبل تا یک ماه بعد از ورود مسافر به گمرک برسد.

مقررات واردات ابزار آلات کار همراه کارگران
آلات و افزار دستی مستعمل مربوط به کار و حرفه ایرانیان و خارجیانی که برای اقامت دائم به ایران می‌آیند مشمول معافیت مسافری بند 7 ماده 37 قانون امور گمرکی می‌باشند مشروط بر اینکه:

•  اشتغال آن افراد به حرفه و پیشه کار مورد ادعا به تصدیق مقامات کنسولی ایران در کشور محل اقامت قبلی آنان رسیده باشد و در نقاطی که فاقد مقامات کنسولی ایران باشد ارائه گواهی مقامات محلی کفایت می‌کند.
• کالا یک ماه قبل از ورود تا نه ماه بعد از ورود آنان به گمرک برسد.
• ماشین آلات و دستگاه‌ها از شمول این مقررات مستثنی بوده و تابع شرایط ورود طبق قانون مقررات صادرات و واردات می‌باشد.
•  جنبه تجاری نداشته باشد.

مقررات واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج
لوازم خانه و اشیای شخصی مستعمل ایرانیان مقیم خارج اعم از مسافر با گذرنامه عادی، خدمت و یا سیاسی که مدت اقامت آنان در خارج یک سال یا بیشتر بوده و شش ماه آخر آن متوالی باشد و لوازم خانه و اشیاء مستعمل اتباع خارجه که برای اقامت به ایران وارد می شوند، مشروط بر اینکه:

•  لوازم و اشیای مزبور از کشور و محل اقامت مسافر حمل و یک ماه قبل تا نه ماه بعد از ورود مسافر به گمرک برسد.
• لوازم و اشیای مزبور با وضع و شئون اجتماعی آنان مناسب بوده و جنبه تجاری نداشته باشد.
•  ظرف مدت پنج سال قبل از آن از چنین معافیتی استفاده نکرده باشند.
•  کارمندان دولت که برای انجام مأموریت یک ساله و یا بیشتر به خارج اعزام می‌شوند در صورتی که قبل از پایان مأموریت و توقف یک ساله وارد کشور شوند مشمول شرط مدت یک ساله توقف مذکور در این بند نخواهند بود.

منظور از اشیاء و لوازم شخصی مذکور در این قانون اشیایی است که عرفاً فقط مورد استفاده صاحب آن قرار گیرد و منظور از لوازم خانه اشیایی است که عرفاً مورد استفاده خانواده صاحب آن اشیاء هنگام اقامت در یک محل باشد. اتومبیل شخصی مشمول مقررات فوق الذکر نمی‌باشد.

واردات کالاهای همراه مسافران ورودی به کشور که جزو لوازم شخصی آنان و در حد متعارف می‌باشد به تشخیص گمرک مجاز است.

ممنوعیت های کلی واردات و صادرات
براساس قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، ورود برخی کالاها و یا صدور آنها به طور کلی ممنوع است.

بعضی از این کالاها عبارتند از:

• مشروبات الکلی
• وسایل قمار
• اسلحه سرد و گرم و مواد محترقه و منفجره
• مواد مخدر
• نشریات، تصاویر، فیلم، عکس و هر کالایی که مغایر شئونات مذهبی و ملی کشور باشد
• هر نوع نوشته مخالف مذهب رسمی کشور و یا مخل نظم و عفت عمومی و شئون ملی
• سایر کالاهایی که منع شرعی و قانونی دارند، و یا ورود و صدور آن به موجب جدول تعرفه گمرکی ممنوع شناخته شده است.

یخچال - یخچال فریزر - فریزر - تلویزیون و رادیو ضبط (به استثنای رادیو ضبط پرتابل) از فهرست کالاهای مسافری با معافیت گمرکی حذف گردیده است. این ممنوعیت شامل کالای همراه مسافرین عادی مبادی مجاز ورودی و مناطق آزاد تجاری صنعتی است.

ترخیص کالاهای موضوع ممنوعیت کالاهای حجیم مذکور در صورتی‌که جنبه غیرتجاری داشته باشد بدون استفاده از معافیت و با اخذ حقوق ورودی بلامانع می‌باشد.

ممنوعیت ورود کالاهای مذکور شامل مسافران گذر مرزی و آن دسته از مسافران ورودی که از معافیت مسافری استفاده نمی‌کنند و در عوض اقدام به خرید از فروشگاه‌های شاهد در مبادی ورودی کشور می‌نمایند، نیز می‌شود.

ورود حیوانات و پرندگان اهلی منوط به ارائه گواهی بهداشت از کشور مبدأ و تأیید سازمان دامپزشکی می‌باشد و صدور آنها نیز منوط به ارائه گواهی بهداشت از سازمان دامپزشکی خواهد بود.

ورود و صدور حیوانات و پرندگان وحشی منوط به ارائه گواهی از سازمان حفاظت محیط زیست خواهد بود.

ورود و ترخیص اقلام مخابراتی «تلفن بی سیم و...» منوط به ارائه مجوز از وزارت پست - تلگراف و تلفن می‌باشد.

ورود و ترخیص گیاهان «گل - نهال و...» و انوع بذر منوط به ارائه مجوز از قرنطینه نباتی می‌باشد.

ورود و ترخیص ماهی زنده منوط به ارائه مجوز وزارت جهاد کشاورزی می‌باشد.

تذکر: این قوانین صرفا مربوط به گمرک جمهوری اسلامی ایران می باشد. به هر کشوری که سفر می‌کنید، حتما از قوانین گمرکی آن کشور نیز اطلاع حاصل نمایید.