مرور زمان در گمرک:
ترخیص کالا از گمرک قوانین زیادی دارد که مرور زمان در گمرک نیز، یکی از قوانین خاص آن می باشد. از آنجایی که زمان یکی از مهم ترین فاکتورها در سوددهی فعالیت های تجاری می‌باشد لذا کنترل زمان از اهمیت بارزی برخوردار است.

مرور زمان در گمرک نیز برای مطالبه وجوهی است که وصول آن بر عهده گمرک است. چنانچه مهلت مرور زمان قانونی دیگری تعیین شود، آن مهلت ها مبنای مرور زمان قرار خواهند گرفت.

منظور از مرور زمان در گمرک چیست؟
مطابق موضوع ماده 16 قانون امور گمرکی، اصطلاح مرور زمان در گمرک عبارت است از اینکه چنانچه در اثر اشتباه محاسبه و یا سایر عوامل دیگر، چه از طرف گمرک و چه از طرف صاحب کالا، مبلغی کمتر یا بیشتر دریافت و یا پرداخت شده باشد، هر دو طرف در مدت زمان هشت ماه یا شش ماه می توانند نسبت به در خواست کسر دریافتی از طریق گمرک و یا تقاضای مطالبه اضافه پرداختی اقدام نمایند.

مبدا شروع مرور زمان، تاریخ صدور سند ترخیص خواهد بود. طبق این قانون صاحب کالا در صورت اضافه پرداختی و گمرک در صورت کسر دریافتی، به مدت 6 ماه از تاریخ امضاء پروانه یا پته گمرکی مهلت دارند، مبلغ مورد نظر را از یکدیگر مطالبه نمایند.

مرور زمان در گمرک:
بررسی ها بعد از خروج کالا از گمرک، به طور کامل تمام نمی شود؛ بلکه هم صاحب کالا و هم گمرک به بازرسی مدارک می پردازند. در چنین مواردی امکان دارد دو دسته اختلاف نظر وجود داشته باشد.

اختلافات گمرکی از سمت گمرک:
بعد از ترخیص، اسناد به دایره بازبینی گمرک اجرایی فرستاده می شود تا چنانچه اختلافی مبنی بر عدم پرداخت کامل ورودی، توسط صاحب کالا و یا هر نوع اشکال در عدم تطبیق با قوانین و مقررات کشور، وجود داشت، به صاحب کالا ابلاغیه کسر از دریافتی ارسال کنند.

این زمانی است که گمرک از صاحب کالا درخواست مطالبه می نماید. در این صورت مهلتی بین صاحب کالا و گمرک تعیین می گردد که به آن «مرور زمان در گمرک» گفته می شود.

اختلافات گمرکی از طرف صاحب کالا:
برعکس در مواردی دیگر صاحب کالا هم پس از تحویل محموله با بازبینی اسناد، اختلافاتی مشاهده می کند که از گمرک درخواست استرداد وجوه می نماید.

در این صورت هم او می تواند با رعایت قوانین قطع مرور زمان جهت دریافت وجه از گمرک اقدام نماید. البته در برخی از موارد حل اختلاف به واحدهای مربوطه دیگر نظیر دفتر ارزش گمرک ایران، دفتر واردات و صادرات و دفتر تعرفه ارجاع داده می‌شود که دوباره بررسی شود.

قوانین مرور زمان چیست؟
مرور زمان در گمرک 4 مفهوم اساسی دارد که شامل موارد زیر هستند:

1. مبدأ مرور زمان:
مربوط به زمانی می‌شود که در زمان انجام تشریفات گمرکی یا امضای پروانه گمرک، علاوه بر پروانه، مبلغی دریافت شده که برای آن قبض در آمد یا قبض سپرده صادر شده است.

2. انقطاع مرور زمان:
حالتی که پرونده دعوی ممکن است برای چند ماه و چند سال باز میماند، مربوط به عکس العملی می‌شود که سبب شود مرور زمان تا رسیدن به نتیجه نهایی جاری نگردد.

3. تعلیق مرور زمان:
در این مورد مطابق قانون مدنی یک یا چند روز یا ماه از مهلت مرور زمان در نظر گرفته نمی شود. البته درخواست تعلیق مرور زمان برای گمرک امکان پذیر نیست و تنها از طرف صاحب کالا صورت می پذیرد.

4. اسقاط مرور زمان:
در صورتی اجرا می‌شود که صاحب کالا یا گمرک از حق ایراد مرور زمان صرف نظر نمایند. صاحب کالا می تواند از اسقاط مرور زمان به سود گمرک استفاده کند. همچنین نماینده قانونی او نیز حق چنین کاری را دارد. اما گمرک به دلیل حفظ اموال بیت المال، حق استفاده از اسقاط مرور زمان را ندارد.