تعریف اسناد مثبته گمرکی:
به طور کلی اسناد مثبته دلالت بر کالاهایی دارد که از نظر قوانین ورود آنها به داخل کشور مجاز شمره شده باشد.

اسناد مثبته گمرکی نیز در حقیقت شامل سندهای گمرکی است که تصدیق کننده مجاز بودن کالاهایی است که در انتظار ورود به کشور هستند. در مورد این اسناد کلیه تشریفات گمرکی لازم انجام، و پس از پرداخت وجه به حقوق گمرکی، اجازه ورود به کالای مورد نظر صادر می گردد.

اسناد نادرست:
اگر چنانچه اسناد تنظیم شده در خصوص کالایی خاص بگونه ای باشند که اطلاعات کاملی در مورد کالا ارائه ندهند و یا اطلاعات درج شده در آنها اشتباه باشند، به آن اسناد، اسناد نادرست گفته می شود.

در برخی موارد واردکنندگان در اسناد گمرکی اظهاراتی می نمایند که با کالای وارداتی شان منافات دارد. به عنوان مثال برخی واردکنندگان بخاطر برخورداری از مزایای گمرکی خاصی نظیر معافیت یا عوارض کمتر، در اظهارنامه های خود به کالاهایی اشاره می کنند اما عملاً به جای آنها کالاهای دیگری را وارد می نمایند که از سود بیشتری برخوردار باشند.

اسناد مثبته چیست؟
طبق ماده 280 آئین نامه اجرایی قانون گمرکی مصوب 20/1/1351، و اصلاحیه آن طی ماده 117 لایحه امور گمرکی در جلسه دوم شهریور 1390 مجلس شورای اسلامی، در مواردی که سوء ظنی درخصوص قاچاق بودن کالائی وجود داشته باشد، می توان به اسناد مثبته زیر استناد کرد:

اصل اسناد پروانه ورود گمرکی، پته گمرکی، قبض سپرده که به موجب آن کالا ترخیص شده است، قبض خرید کالای متروکه، ضبطی و بلاصاحب، پروانه عبور، پروانه مرجوعی، پروانه ورود موقت، پروانه ورود موقت برای پردازش، پته عبور، پروانه کابوتاژ، پروانه صادراتی، پروانه صدور موقت، کارت مسافری صادره توسط مناطق آزاد تجاری و صنعتی و کارت هوشمند تکمیل و تأیید شده توسط گمرک می شود.

براساس تبصره این ماده مصوب، مشخصات مذکور در این اسناد باید با مشخصات کالا تطبیق نماید و فاصله بین تاریخ صدور سند و تاریخ کشف کالا با توجه به نوع کالا و نحوه مصرف آن متناسب باشد.

توضیح پیرامون برخی ازاسناد مثبته گمرکی:

پروانه گمرکی:
پروانه گمرکی به سندی گفته می شود که بموجب آن کالا از گمرک ترخیص می گردد.پروانه گمرکی بر دو گونه است:

پروانه گمرکی کالاهای تجاری و پروانه گمرکی کالاهای غیر تجاری

پته گمرکی:
پته گمرکی یک نوع پروانه گمرکی است که برای ترخیص کالاهای غیرتجاری صادر می شود.برای اینکه پته گمرکی صادر شود به اظهار نامه و کارت بازرگانی نیاز نداریم. معمولا پته مسافرتی برای مسافرانی که کالای گران قیمتی به همراه ندارند صادر می شود.

یا برای کالاهایی که زیاد گران قیمت نیستند پته گمرکی را صادر می کنند. ولی برای صدور پته مسافرتی سقف تعیین کرده اندکه در صورت رد کردن این سقف مشمول جریمه می‌گردند. نحوه صدور پته هم از طریق پست می باشد.

قبض سپرده:
قبض سپرده زمانی صادر می شود که بین گمرک و صاحب کالا اختلاف نظر وجود دارد. این قبض زمانی صادر می‌شود که تاجر اصراردارد اول کالای او ترخیص شود سپس به پیگیری اعتراض بپردازد.

در چنین حالتی صاحب کالا باید مبلغ مورد مطالبه گمرک را به صورت امانت به گمرک بدهد تا در صورتی که ورق برگشت و حکم صادره به نفع تاجر بود آن را باز پس بگیرد. اما اگر رای صادره به نفع گمرک بود، هزینه به درآمد قطعی گمرک واریز می گردد.

پروانه کابوتاژ:
پروانه کابوتاژ سندی است که در داخل یک کشور گمرکی به گمرک دیگر مجوز حمل از راه دریا را صادر می‌کند. امروزه این حمل و نقل به صورت هوایی، جاده ای و یا خطوط ریلی امکان پذیر می باشد.
کالای مرجوعی- کالاهایی هستند که به دلیل ممنوعیت و یا غیرمجاز بودن قابل ترخیص نمی باشند و یا قبلا موقتا" وارد کشور شده و با اتمام تاریخ باید از کشور خارج شوند.

متاسفانه محدودیت فضا ما را از بیان موارد بعدی اسناد مثبته معذور کرده است. جهت توضیحات بعدی اسناد مثبته، ماده 117 لایحه امور گمرکی را مطالعه فرمایید.